Globernance-k eta Kutxa Fundazioak antolatutako ‘Eta Orain, Zer’ ekimenaren zazpigarren saioan Covid-19ren inpaktuaren argitan kulturaren egoera eta etorkizunerako itxaropenak aztertu ziren. Gai horiei buruz hitz egiteko, Santi Eraso, Artelekun eta DSS2016EU eta Madrid Destinon zuzendaritza-esperientzia duen kultura-kudeatzailea; Claude Bussac, Fabrikako Arte eta Jaialdietako zuzendari nagusia; eta Asier Mendizabal, artista; hori guztia Edurne Ormazabal Tabakalerako zuzendari nagusiak moderatua.
Saioaren ardatza orain arteko inpaktu hori baldintzatu duten eta Covid-19ren osteko munduan kulturaren bilakaera baldintzatuko duten funtsezko dimentsioak izan ziren, hala nola kulturak gizartea eraldatzeko tresna gisa, eta ez soilik entretenimendu gisa, duen eginkizuna, erakunde publikoek eta pribatuek kulturaren sorkuntzan eta kudeaketan duten rola eta haren iraunkortasuna, garai berrietara egokitutako politika publiko berrien beharra, herritarrek sortzaile eta kontsumitzaile kultural gisa duten eginkizuna, Kultura-zerbitzuen sareek eta sareek osatzen duten interesen koordinazioaren garrantzia edo tokiko ekimen-espazioen eta plataforma globalen arteko oreka, besteak beste. Elkarrizketaren muina, nolanahi ere, hiru arlo nagusi izan ziren, eta horiek, saioko hizlarien aburuz, kulturaren etorkizun hurbila zehaztuko dute.
Lehenik eta behin, kulturaren funtzio soziala eta ez soilik merkatu-logikak ardatz gisa duen kultura-sistema artikulatzeko beharra azpimarratu zen, merkatu logikek aldaketa-balioa erabilera-balioaren gainetik lehenesten baitute. Paradigma-aldaketa horrek finantzaketaren eta titulartasun publiko edo pribatuaren sinplifikazio dikotomikotik harago doa, eta kultura-eskaintza prozesu ekologiko eta ez-industrial gisa ulertzearekin, egungo prekarietatearen aurrean artisten lanaren balorizazioarekin, herritarrek prozesu kulturaletan elementu organiko gisa eta ez soilik kontsumitzaile gisa duten garrantziarekin, edo sorkuntzan, ikerketan, hedapenean eta harreran inplikatutako eragileen arteko koordinazioan (erakunde publikoetatik hasita) aukerak biderkatu ahal dituen kultura-sektorearen deszentralizazioarekin zerikusi handiagoa du, hain zuzen ere.
Bigarrenik, kulturarekin ohitzeko lagunduko diguten gizarte egitura eta kultura izatearen garrantzia nabarmendu zen. Hau da, kulturaren ikuspegi pasiboa gainditzea, herritarrak kultura prozesu eta sistemetatik oso bereizita baitaude. Helburu horretan, erakunde publiko zein pribatuen (enpresa-erakundeak eta gizarte zibila) esku-hartzea, bakoitzak bere esperientzia, lehentasunak eta balioak emanez, kultura-sektorearen barruan eragileak ez ezik, beste sektore batzuetako erakundeak ere koordinatzeko funtsezkoa izango da. Horretarako, hezkuntza eta ondarearen kudeaketa gako nagusiak izango dira kultura balioztatzeko eta, batez ere, haren parte-hartzea sustatzeko beharrezkoa den ezagutza bermatzeko gizarte-ugalketako eremu erabakigarriak diren aldetik,.
Hirugarrenik eta azkenik, eredu ekonomikoaren eta sistema kulturalen arteko lotura aipatu ziren, non esparru hauek elkar elikatzen diren eremu gisa agertzen diren. Puntu hau, gutxienez, bi zentzutan planteatu zen. Lehenik eta behin, aipatutako lehen elementuarekin lotuta, eraldaketa hori sustatzen ez duen ingurune sozioekonomiko batean kultura prekarizatu gabea, dinamikoa, bizkortu gabea eta ez hegazkorra, berehalako kontsumoa gaindituko duena edo gogoeta eta kritika eragingo duena lortzea zaila delako. Bigarrenik, hala ere, esanahiak sortzeko eta, horrekin batera, gizarte-aldaketa sortzeko duten gaitasunagatik kultura-sistemak berak balorizatzen eta erdigunean jartzen dituen zentzuan ere planteatu zen. Konfinamenduak bereziki eragin dio kulturaren potentzialtasun honi, kontsumo indibidualizatu eta desartikulatuagoa indartu duenez, eta, beraz, funtsezkoa izango da kultura-sistemen arteko sinergia eta eredu ekonomiko jasangarriagoak sendotzen ahalbidetzea.
Izan ere, Covid-19 krisiaren eraginak hiru arlo horiek zuzenean baldintzatu ditu eta, aldi berean, funtsezkoak dira biharamuneko kudeaketa horretarako. Izan ere, gure bizimoduen gorabehera eta aldaketa disruptiboen garai honetan, kulturak beste era batera ikusezin bihurtutako gai eta subjektuei ikusgarritasuna emateko, ikuspegi kritikoak holistikoki txertatzeko edo komunitate-espazioak dinamizatzeko, etorkizuna elkarrekin pentsatzeko zeregin erabakigarria izan beharko luke. Azken batean, kulturak krisitik modu iraunkorrean ateratzeko ekimen horretan funtsezko papera izan beharko du.